خطای عمل | عملگرا باشیم یا نه ؟

” حداقل یه کار بکن” /” بیکار نمون” / ” انجامش بده حتی به غلط”
همه این توصیه ها در راستای تقویت عمل گرایی انجام می شود که اگر می شد آن را در بدنه جامعه ایرانی روزی سه بار هر 8 ساعت تزریق کرد، چه مشگلاتی که حل نمی شد.
اما اقبال عمومی از ” حرف مفت زدن” بالاتر از اینهاست. معضلی خانمان سوز و خانمان برانداز که در ساختار شخصیتی بسیاری دیده می شود و تراز زندگی را بر هم زده است.
از زمانی هم که پدیده اتاق های فکر رایج شد، تعداد ایده پردازان بر عملگرایان پیشی گرفت. علت هم کاملا روشن است؛ “حرف که مالیات ندارد” و در قالب کلام می توان هر ادعایی کرد. حتی به اشتباه، بعد از مدتی هم اگر آنطور که پیش بینی شده بود، پیش نرفت، می توان به راحتی آب خوردن زیر حرف زد!
اما اگر قدمی بردارید و برای انجام کاری هزینه کنید و جواب نگیرید، مورد سرزنش و نکوهش کوچک و بزرگ قرار خواهید گرفت. پس برای محافظت از امنیت خود و آسایش، بیشتر رویاپردازی می کنید تا وارد گود شوید…
نظریه پردازی هم رویکردی مشابه ایده پردازیست که هیچ وقت برای من جالب نبوده، چون انگار امروز یک غوره بخوری و سردیت شود و نظری بر همین اساس بدهی و فردا مویزی نوش جان کنی و گرمیت کند و نظری بر خلاف قبلی بدهی!
این توصیف اوضاعی آشنا بود که کم و بیش صابونش به بدن اکثرمان خورده است. حالا برویم سراغ موج عظیم عملگرایی که قشر فرهیخته و بخصوص جوان سوار آن شده اند تا به گروه قبل ثابت کنند یک سر و گردن از آنها بالاتر هستند.

حتی اگر عملگرایی و انفعال را انتخاب کنید نمی توانید مطمئن باشید که در مسیر درست قرار دارید، پس اینکه می گویند: “فعال به نظر بیا .حتا اگر به چیزی نرسی” نوعی خطای شناختی است و روانشناسان به نام “خطای عمل” آن را معرفی کرده اند.
آنها می گویند گاهی که شرایط گیج کننده، مبهم و متناقض است و شما نمی دانید چه کاری انجام دهید، بهتر است گوشه ای بنشینید و نظاره کنید تا اینکه دست به کار احمقانه ای بزنید.البته هشدار هم می دهند که در صورت انتخاب این روش منتظر تشویق و تایید سایرین نباشید.

آنها ثابت کردند ذهن زمانی که در مخمصه قرار می گیرد وظیفه دارد شما را تحریک کند تا برای نجات و فرار از گرفتاری دست به کار شوید.

اما انسان برنده امروزی در چنین شرایطی متفاوت از انسان اولیه رفتار می کند. آنچه ما آن را عرف می دانیم در بسیاری موارد پاسخگوی نیازهای جدید نیست.

پیشنهاد اهل فن برای شرایط با ابهام بالا، در بسیاری مواقع سکوت است تا هزینه های شکست کمتری بپردازید. اگرچه بابت اقدام نکردن هم مورد عتاب خواهید بود.
برای تماشاچی های زندگی ما، حرکت کردن و زمین خوردنمان جذاب و هیجان انگیزتر از سکون و رفتار منفعلانه است.

در حالی که شایسته است تا نظاره گر اول زندگیمان باشیم. اگر جایی نمی دانیم چه باید بکنیم بدون ترس از تنهایی، در خلوت خود شاهد ماجرا باشیم و اجازه دهیم آگاهانه تر در جریان زندگی فعال قرار گیریم.